۵ خرابی رایج دستگاه CNC و راه‌حل‌های ساده برای رفع آن‌ها
دستگاه‌های CNC توی کارگاه‌ها حکم قلب خط تولید رو دارن. یعنی اگه یه روز خراب بشن، کل کار می‌خوابه و وقت و هزینه زیادی از دست می‌ره. خیلی از خرابی‌ها هم اون‌قدر پیچیده نیستن که حتماً نیاز به تعمیرکار حرفه‌ای داشته باشن؛ فقط کافیه بدونیم معمولاً چی باعث دردسر میشه و چطور میشه سریع‌تر عیب رو پیدا کرد. توی این مطلب می‌خوایم به 5 خرابی رایج دستگاه CNC اشاره کنیم که خیلی‌ها باهاشون درگیر می‌شن و بگیم چطور می‌تونیم جلوشونو بگیریم.
۱. لق شدن سه‌نظام و ابزارگیر
یکی از مشکلاتی که خیلی وقت‌ها پیش میاد، لق شدن سه‌نظام یا همون ابزارگیر دستگاهه. وقتی قطعه‌کار درست سر جاش محکم نباشه، ممکنه موقع برش یا تراش، یه‌ذره جابه‌جا بشه و هم قطعه خراب شه، هم به خود دستگاه آسیب برسه.
معمولاً دلیلش اینه که نگهدارنده‌ها درست بسته نشده‌ن یا فشار سیستم هیدرولیک افت کرده. قبل از شروع کار، حتماً یه چک سریع بکن: ببین سه‌نظام درست قفل میشه؟ فشار روغن یا هوا مشکلی نداره؟ همین کار ساده می‌تونه کلی از دردسرها کم کنه.
۲. گرم شدن بیش از حد دستگاه
همه می‌دونیم که دستگاه‌های CNC ممکنه به دلیل کارکرد مداوم گرم بشن، اما اگه دمای دستگاه بیش از حد بالا بره، نه تنها عملکردش افت می‌کنه، بلکه ممکنه بخش‌های مختلف دستگاه هم آسیب ببینن. معمولاً این مشکل توی کارگاه‌هایی که دستگاه‌ها دائماً در حال کار هستن پیش میاد. دمای دستگاه حتی می‌تونه به ۱۵۰ درجه سانتی‌گراد هم برسه که خیلی خطرناکه.
برای جلوگیری از این مشکل، باید دستگاه رو مرتب تمیز کنی. براده‌های فلزی رو از دستگاه برداری و محفظه‌ها رو به خوبی چک کنی. همچنین اگه دستگاه سیستم خنک‌کننده داره، حتماً مطمئن بشی که درست کار می‌کنه و نیازی به تعمیر یا تعویض نداره.
۳. خطا در کدها و برنامه‌نویسی
یکی از دردسرهای رایج دستگاه‌های CNC، خطا توی برنامه‌نویسیه. این خطاها معمولاً به خاطر اشتباه تایپی، استفاده از متغیر غلط، یا ناآشنایی با کدهای G و M پیش میان. وقتی یه عدد یا دستور اشتباه وارد بشه، دستگاه هم دقیق همون رو اجرا می‌کنه، حتی اگه باعث خراب شدن کل قطعه بشه!
برای اینکه از این اتفاقا جلوگیری کنی، بهتره همیشه برنامه‌هات رو قبل از اجرا یه بار بررسی کنی. اگه تازه‌کار هستی، می‌تونی از شبیه‌سازها استفاده کنی تا قبل از اجرا روی دستگاه واقعی، مطمئن شی که کدها درسته. تجربه و دقت اپراتور توی این مرحله خیلی تعیین‌کننده‌ست.
۴. خرابی منبع تغذیه
منبع تغذیه مثل ستون فقرات دستگاه CNCه؛ اگه درست کار نکنه، کل سیستم به‌هم می‌ریزه. خیلی وقت‌ها ولتاژ ناپایدار یا اتصالات اشتباه باعث میشه دستگاه روشن نشه، وسط کار خاموش بشه یا حتی بعضی از محور‌ها از کار بیفتن.
برای پیشگیری از این مشکل، حتماً برق ورودی رو با دستگاه‌های پایدارکننده کنترل کن. سیم‌کشی و اتصالات داخلی رو هم هر چند وقت یه‌بار بررسی کن تا لق نباشن یا زنگ نزده باشن. اگه بوی سوختگی حس کردی یا دستگاه بی‌دلیل ریست شد، احتمال خرابی منبع تغذیه خیلی بالاست و باید سریع بررسیش کنی.
۵. خراب شدن قطعه‌کار
گاهی وقتا همه‌چیز ظاهراً درسته، ولی در نهایت قطعه‌کار اون‌جوری که باید درنمیاد؛ یا زاویه‌ها درست نیستن، یا لبه‌ها سوخته‌ن، یا سطح کار پله‌پله شده. این مشکل معمولاً به خاطر تنظیم نبودن محور‌ها، انتخاب اشتباه ابزار، یا کالیبره نبودن دستگاه پیش میاد.
برای اینکه همچین دردسری پیش نیاد، حتماً قبل از شروع کار از تنظیم بودن دستگاه مطمئن شو. ابزار برش رو هم بر اساس نوع قطعه انتخاب کن. گاهی یه بررسی ساده قبل از شروع، می‌تونه جلوی کلی ضرر و دوباره‌کاری رو بگیره.
سخن پایانی
خرابی دستگاه CNC چیز عجیبی نیست، اما نادیده گرفتنش می‌تونه دردسرساز بشه. بیشتر مشکلات از بی‌توجهی‌های کوچیک شروع می‌شن؛ مثل تمیز نکردن دستگاه، چک نکردن فشار هیدرولیک یا بی‌دقتی توی کدنویسی. اگه هر از گاهی دستگاه رو سرویس کنی، اتصالات رو بررسی کنی و موقع کار حواست به صدا یا لرزش غیرعادی باشه، احتمال خرابی‌ها خیلی کمتر میشه.
در نهایت، آشنایی با این خرابی‌های رایج باعث میشه سریع‌تر عیب‌یابی کنی و کمتر وقت و هزینه از دست بدی.
سوالات متداول درباره خرابی رایج دستگاه CNC
۱. چرا دستگاه CNC بیش از حد داغ می‌شود؟
به خاطر کارکرد طولانی، براده‌های فلزی یا خرابی سیستم خنک‌کننده ممکنه دستگاه بیش از حد گرم بشه. تمیزکاری منظم خیلی کمک می‌کنه.
۲. اگه دستگاه وسط کار خاموش شد، مشکل از کجاست؟
احتمالاً منبع تغذیه یا اتصالات برق دچار مشکل شده. بهتره قبل از روشن کردن دوباره، همه کابل‌ها و فیوزها رو چک کنی.
۳. خطا در کدها چطور تشخیص داده می‌شود؟
وقتی دستگاه حرکات غیرمنتظره انجام میده یا برنامه اجرا نمیشه، معمولاً اشتباه توی کدهای G یا M وجود داره. یه شبیه‌سازی قبل از اجرا می‌تونه کمک بزرگی باشه.
۴. علت لرزش زیاد موقع کار با دستگاه CNC چیه؟
ممکنه قطعه‌کار درست بسته نشده باشه یا سه‌نظام لق باشه. بررسی فشار هیدرولیک و محکم کردن نگهدارنده‌ها راه‌حل اصلیه.
۵. چطور می‌تونم از خراب شدن قطعه‌کار جلوگیری کنم؟
با تنظیم دقیق محور‌ها، انتخاب درست ابزار برش و کالیبره‌کردن دوره‌ای دستگاه.